- مشخصات كتاب
- مقدمه
- ترجمه فرمان مبارک امیرالمومنین(ع) به مالک اشتر نخعی
- سیاست
- مقدمه ای بر تعریف سیاست و اهمیت آن از دیدگاه اسلام
- تعریف اجمالی سیاست
- نظری بر تاریخ سیاسی و تحقیق در مسائل اساسی آن
- نظری بر مقداری از تالیفات و تحقیقات مسلمین در مسائل سیاسی
- دلائل اثبات عدم تقلید فلسفه های سیاسی از طرز تفکرات یونانی
- آیا فرمان مبارک امام علی بن ابیطالب(ع) به مالک اشتر برای اداره یک جامعه انسانی دارای محتویات آرمانی غیرعملی است؟
- پنجاه درد بی درمان به عنوان نمونه ای از ناتوانی سیاستها و سیاستمداران معمولی از مدیریت حیات معقول انسانها
- ضرورت اشتراک همه افراد جامعه در تنظیم حیات اجتماعی...
- مبادی تحقیق در فرمان مبارک
- دستور موکد امام به خودسازی مالک اشتر
- اشاره
- امره بتقوی الله «تقوای الهی را پیشه کند»
- اشاره
- توضیحی درباره تقوا و تقوای سیاسی و دیگر امور اداره کننده بشری
- تقوای سیاسی یک تکاپوی اضافه بر تقوای شخصی است
- حالت جامعه ای که از فرهنگ پویای سازنده و تقوای سیاسی اسلام برخوردار نباشد
- آیا با فرض تضاد حاکم در درون آدمیان امکان آن هست که مردم بتوانند حیات فردی و اجتماعی خود را با حاکمیت خرد اداره کنند و از این راه زمینه را برای به فعلیت رساندن یک سیاست صالح و سازنده آماده نمایند؟
- تقوای سیاسی چه معنا دارد که بدون آن حیات اجتماعی مردم مختل است؟
- تقوای منشهای اجتماعی دیگر و ملازمه آن با تقوای سیاسی زمامدار
- اساسی ترین عامل تقوی که برای همه مدیران و مسئولان لازم است
- و ایثار طاعته «اطاعت خداوندی را بر همه چیز مقدم بدارد»
- تبعیت از اوامر خداوندی در قرآنش
- یاری کند خدا را
- جلو شهوات و طغیانگریهای نفس خود را بگیرد
- بهترین ذخیره را برای خود ذخیره عمل صالح تلقی کن
- مالک خویشتن باش
- هشدار جدی به مالک درباره اینکه خدا مافوق همه است و ترا با جامعه ای که زمام امورش را به دست خواهی گرفت آزمایش می کند
- رحمت و محبت و لطف بر مردم جامعه را با قلبت دریافت کن
- هرگز مگو امیر شده ام و هر گونه امر کنم باید اطاعت شوم
- با توجه به عظمت خداوندی گردنکشی هایت را مهار و عقل غائب شده ات را به مغزت برگردان
- هرگز درصدد تشبه به عظمت خداوندی مباش زیرا که سقوط حتمی را به دنبال دارد
- با هیچ کس و به هیچ وجه برخلاف انصاف و عدالت رفتار مکن زیرا خدا دشمن ستمکاران است
- از علماء علم را، و از حکماء حکمت را دریاب
- بهترین اوقاتت را برای حفظ ارتباط با خدا نگهدار
- به پرهیز از خودپسندی که اساسی ترین وسیله نفوذ شیطان در درون آدمی است
- صفات کمالیه انسانی زمامدار اسلامی در ارتباط با مردم جامعه و وظائف او
- اشاره
- زمامدار اسلامی باید قلبا نسبت به رعیت لطف و محبت داشته باشد
- در صورت امکان مردم را از عفو و اغماض برخوردار کند
- محبوبترین امور در نزد زمامدار اسلامی باید اجرای حق و عدالت و رضایت افراد جامعه باشد
- مقدمترین مردم در نزد زمامدار اسلامی کسانی باید باشند که حق را حتی در تلخ ترین حالات آن، گویاتر از دیگران گوشزد می کنند
- زمامدار اسلامی باید عقده هرگونه کینه را از درون مردم باز کند
- زمامدار اسلامی باید عوامل حسن ظن بر رعیت را به وجود بیاورد
- زمامدار اسلامی همانگونه که خود نباید از مردم عیبجوئی کند باید اشخاص عیبجو را نیز از خود دور کند
- هر چه که برای زمامدار آشکار نشده است باید خود را به آن بی توجه نشان بدهد
- زمامدار هرگز نباید سخن چین را تصدیق کند
- زمامدار اسلامی در عمل به عهد خود با خدا، بدون استعانت از خداوند متعال موفق نخواهد گشت
- زمامدار اسلامی نباید هرگز از عفو و اغماضی که کرده است پشیمان شود
- زمامدار هرگز نباید به کیفری که داده است شادمان گردد
- زمامدار هرگز نباید شتاب در غضب کند
- زمامدار نباید اشخاص بخیل و ترسو و طمعکار را در مشورت دخالت دهد
- هرگز نباید انسانهای نیکوکار و بدکار در نزد زمامدار یکسان باشند
- زمامدار اسلامی نباید سنت هائی را که موجب اصلاح و هماهنگی معقول مردم جامعه بوده و مردم به آنها عمل نموده اند، بشکند
- وظائفی که زمامدار اسلامی باید به طور مستقیم آنها را به جای بیاورد
- برآوردن احتیاجات مردم در اسرع اوقات
- کار هر روز باید در همان روز انجام شود
- زمامدار باید مقداری از بهترین اوقات شبانه روزی خود را برای ارتباط با خدا اختصاص بدهد
- وظائفی که زمامدار و سایر مسئولین جامعه باید برای رسانیدن دیانت خود به مقام والای اخلاص، اقامه واجبات و دیگر تکالیف الهی بدون کمترین نقص انجام بدهند
- زمامدار اسلامی در عبادات دسته جمعی باید حد اعتدال را رعایت کند
- زمامدار نباید خود را از مردم دور و پوشیده نگه بدارد
- زمامدار اسلامی موظف است از مقدم داشتن و ترجیح خویشاوندان و وابستگانش بر دیگر مردم جامعه جدا خودداری نماید
- زمامدار موظف است استیضاح از خود را قانونی تلقی کند و به پاسخ دادن یا قبول به خطا حاضر شود
- زمامدار اسلامی به طور حتم و موکد باید از خونریزی نامشروع پرهیز کند
- زمامدار اسلامی برای احسانی که به مردم کرده نباید منت بگذارد
- تخلف از وعده برای زمامدار و هر مقامی که متصدی مدیریتی از جامعه است شدیدا ممنوع است
- زمامدار نباید در امور، پیش از رسیدن موقعش شتابزده باشد
- زمامدار نباید موقعی که ابهام و تاریکی در امری وجود داشته باشد به جای کشف حقیقت و پذیرش آن به لجاجت بپردازد
- زمامدار نباید موقعی که حقیقت آشکار شد در پذیرش و اقدام مطابق آن، سستی کند
- زمامدار نباید در آن موارد که همه مردم در آنها مساویند خود را مقدم بدارد
- زمامدار هرگز نباید در اموری که مسئولیتش به عهده او است و چشمان مردم آنها را می بیند خود را به غفلت و نفهمی بزند
- زمامدار باید باد بینی و تندی هیبت و هجوم دست و لبه بران زبان خود را مهار کند
- زمامدار اسلامی موظف است همواره از حکومتهای عادله ای که پیش از او بوده اند درسها بیاموزد
- شرائط فقهی زمامدار از دیدگاه اسلام
- حاکمیت خداوندی
- توضیحی درباره حاکمیت خداوندی و سازگاری آن با حکومت مردم بر مردم
- حاکمیت خداوندی یعنی چه؟
- نظریه افلاطون و ژان ژاک روسو در شرایط حکومت و قانون و تفاوت میان آن دو
- حکومت مردم بر مردم مانند حکومت روح تصفیه شده بر صفات و فعالیتهای انسانی است
- جماعت و شوری
- سند و دلیل اصالت مشورت
- موضوع مشورت در اسلام چیست؟
- زمامداری و حکومت جبری طبیعی و زمامداری و حکومت انسانی- الهی
- مدیریت و حاکمیت درونی انسان
- تطبیق مدیریتهای سه گانه بر حکومت و زمامداری در اجتماعات
- تساوی مردم جامعه در فرمان مبارک امیرالمومنین(ع)
- رابطه زمامدار اسلامی و مردم
- رابطه زمامدار اسلامی با مردم جامعه
- عالیترین رابطه میان زمامدار و مردم جامعه
- گسترش و استقرار عدالت در همه جامعه و بروز مودت مردم شهرها درباره زمامداران
- رشد و کمال تقوای سیاسی زمامدار بدون آمادگی مردم جامعه از نظر فرهنگی و شعور سیاسی
- شعور سیاسی و رشد فرهنگی جامعه بدون رشد کمال و تقوای سیاسی زمامدار و بالعکس
- تاثیر و تاثر رشد و تکامل فرهنگی و سیاسی مابین زمامداران و مردم جامعه
- طبقات مردم در جامعه (نهادها و سازمانها)
- اشاره
- همه این طبقات (سازمانها و نهادها) یک جنبه الهی دارند
- توضیحی درباره معنای طبقات مردم در جامعه به اصطلاح سیاسی آن
- کمیت معینی برای طبقات مردم در جامعه وجود ندارد
- کیفیت معینی برای طبقات مردم در جامعه وجود ندارد
- طبقات مردم در جامعه اسلامی به طور مطلوب (ایده آل) به حسب نیازها
- آیا جامعه بی طبقه امکان پذیر است؟
- علت اساسی وجود طبقات در جامعه
- اختلاف موقعیتهای اجتماعی ناشی از نیازها، بلی، ولی اختلاف طبقات به معنای تقسیم مردم جامعه به چپاولگر و مستمند یا گرگ و میش! نه هرگز، اینست مسئله طبقات و اختلاف آن در جامعه اسلامی
- به حکم ضرورت قاطعانه ملاک تقدم و ارزش یک انسان یا یک گروه در جامعه همان تقوی است و بس که صیانت تکاملی ذات نامیده می شود نه ثروت و مال و نه مقام و نه نژاد و نسب و غیرذلک
- اقسام طبقات در جامعه اسلامی
- تفسیر و تحقیق طبقات مردم جامعه اسلامی (نهادها و سازمانها) در فرمان مبارک
- تحقیق و بررسی هر یک از طبقات (نهادها یا سازمانها)
- کاتبان و مقام کاتب
- وزرا و مقام وزارت
- ارتش و مقام ارتشی
- ارتش نگهبان مردم و زینت زمامداران و موجب عزت دین و هموار کننده طرق امنیت است
- تا انسانها به وسیله تعلیم و تربیت انبیای الهی و حکمای انسان شناس گام به مسیر تکامل نگذارند، جنگ و کشتار یکدیگر از زندگانی آنان برچیده نخواهد گشت
- صفات و شرایط اساسی ارتشیان
- وظایف زمامدار درباره ارتشیان
- زمامدار باید ارتشیان و مخصوصا فرماندهان را زیر نظر خود بگیرد
- هرگونه خدمت و تقویتی که درباره ارتش شایسته انجام بگیرد نباید بزرگ شمرده شود
- هیچگونه لطف و عنایتی که درباره ارتش امکان پذیر است نباید ناچیز شمرده شود
- از باریک بینی و لطف در امور بسیار ظریف و لطیف به جهت دقت در امور چشمگیر آنان غفلت نشود
- زمامدار باید آن فرماندهان را بر دیگران مقدم بدارد که در یاری و کمک به ارتشیان مواسات نمایند، و از آنچه در اختیار دارند به اندازه ای که برای ارتشی و خانواده اش کفایت کند بذل نمایند
- زمامدار باید آرزوهای معقول آنان را برآورد
- سپاسگزاری مستمر برای ارتشیان
- لازم است که آزمایشهائی که یک ارتشی به خوبی از عهده آن برآمده و سختیها را در راه از عهده برآمدن آنها متحمل شده است به حساب آورده و اعلان نمود
- علل گرایش اکثریت مردم به شخصیتها بیش از حق و حقیقت
- ثمره تزکیه روحی و اخلاقی شخصیتها و وابستگیشان به مقام شامخ ربوبی
- قضاه و صفات ضروری قاضی و شروط قضاوت
- عمال کارگردانان حکومت به طور عام
- مالیات و اصول مربوط به آن
- بازرگانان و صنعتگران
- تکلیف بسیار با اهمیت زمامدار اسلامی درباره مردم نیازمند جامعه
- صلح و اهمیت آن
- اشاره
- جنگ و صلح از دیدگاه اسلام
- اشاره
- تحقیق در نظریه یکم که می گوید: جنگ در طبیعت انسان است
- بررسی و انتقاد از نظریه دوم که «هراکلیتوس» و «هگل» و «نیچه» طرفداران آن می باشند
- آیا می توان جنگ را عامل تحرک حیات و بیرون آوردن از یکنواختی منتهی به پوچی معرفی نمود؟
- تحقیق در نظریه سوم که از مشاهده استمرار جنگ در طول قرون و اعصار، انسان را مانند حیوانی جنگ گرا معرفی می نماید
- نظریه چهارم که بر مبنای دو بعدی بودن انسان استوار است و رفع اشتباه از تفسیر و تعریف معنای علمی
- پدیده جنگ با نظر به دو بعد مادی و معنوی انسان
- زیربنای پیکارهای مقدس تاریخ مبارزه جاودانی میان سودجویی و حقیقت گویی است
- منابع صلح گرایی در اسلام
- اشاره
- آیات مربوط به صلح و صفا در قرآن مجید
- اشاره
- مطلوبیت صلح به طور عام
- مطلوبیت صلح با نظر به موارد شخصی
- توبیخ
- توبیخ شدید کسانی که فساد راه می اندازند و ادعای صلح می کنند
- پاداش مردم مصلح ضایع نخواهد گشت
- مطلوبیت سلم و صفا
- نام و عنوان مکتب ما اسلام است
- مطلوبیت نیکوکاری و عدالت درباره کسانی که با مسلمین به پیکار برنمی خیزند و آنان را از وطن خود آواره نمی کنند
- پناهنده باید پناه داده شود
- منابع حدیثی صلح گرایی در اسلام
- هرگز نباید زمامدار اسلامی آنقدر خوش گمان باشد که به مجرد برقرار شدن صلح از پلیدی و نابکاری دشمن غفلت بورزد
- زمامدار اسلامی باید به معاهده ای که حتی با دشمنان می بندد کاملا وفادار باشد و نیرنگ بازی و حیله گری برای نقض عهد به راه نیندازد
- مسئولیت درباره تعهد به طور عام
- آیاتی است که لزوم وفای به عهد الهی را مورد دستور و توصیه قرار می دهد
- عهدی که خداوند بسته است
حکمت اصول سیاسی اسلام
مشخصات کتاب
عنوان و نام پدیدآور: حکمت اصول سیاسی اسلام ترجمه و تفسیر فرمان مبارک امیرالمومنین علی بن ابیطالب علیه السلام به مالک اشتر/ محمدتقی جعفری تبریزی، 1302 - 1377.
مشخصات نشر: تهران : بنیاد نهج البلاغه ، 1373.
مشخصات ظاهری: 551 ص.
فروست: بنیاد نهج البلاغه؛ 32.
شابک: 964-6348-16-5 ؛ 2000 ریال (چاپ اول)
یادداشت: چاپ اول: 1369.
یادداشت: چاپ دوم.
یادداشت: کتابنامه : ص .[541] - 544؛ همچنین به صورت زیرنویس .
موضوع: علی بن ابی طالب (ع) ، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. -- سیاست و حکومت
موضوع: علی بن ابی طالب (ع) ، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. . نهج البلاغه -- نقد و تفسیر
موضوع: اسلام و دولت
شناسه افزوده: علی بن ابی طالب (ع) ، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. . نهج البلاغه. فرمان مالک اشتر. شرح
شناسه افزوده: بنیاد نهج البلاغه
رده بندی کنگره: BP38/0423 /ج 742 1373
رده بندی دیویی: 297/9515
شماره کتابشناسی ملی: م 73-4436
مقدمه
بسم الله الرحمن الرحیم
حمد و سپاس بی کران مر خدای را است که با حکمت و مشیت بالغه ی ربوبی خود، جهان هستی را آفرید و آدم علیه السلام و فرزندان او را با استعدادهای بسیار باعظمت به عنوان خلفاء در روی زمین قرار داد، و با کاشتن بذرهای معرفت جمیع حقائق را در درون آنان که خود در کتابش اعلام فرمود است: و علم آدم الاسماء کلها، خداوند همه اسماء را به آدم تعلیم فرمود، او و فرزندانش را تکریم و تجلیل نمود، سپس برای به فعلیت رساندن آن استعدادها و بهره مندی از واقعیاتی که انسان ها بذرهای معرفت آنها را در درون دارند، عقل سلیم و وجدان پاک از آلایش در نهاد آنان به ودیعت نهاد و با به تکاپو درآوردن آن دو از درون ذات و بعث انبیاء و رسولان و با